OSMANLI İMPARATORLUĞU VE ANAYASAL GELİŞMELER (VATANDAŞLIK, ANAYASA VE İNSAN HAKLARI DERSİ KONU ANLATIMLAR)

OSMANLI İMPARATORLUĞU VE ANAYASAL GELİŞMELER (VATANDAŞLIK, ANAYASA VE İNSAN HAKLARI DERSİ KONU ANLATIMLAR)

1. Osmanlı İmparatorluğu döneminde ilk anayasal gelişme, 1808 tarihli “Sened-i İttifak”tır. 2. Mahmut döneminde, Alemdar Mustafa Paşa’nın önderliğinde merkezi hükümetle ayanlar arasında imzalanmıştır. Anayasal nitelikte olmayan bir belgedir.

2. Osmanlı döneminde anayasal gelişmelerin ikincisi, 1839 tarihli Tanzimat Fermanı’dır. Abdülmecit döneminde yapılmıştır.

3. Anayasal gelişmelerin 3.sü 1856 tarihli “Islahat Fermanı”dır. Abdülaziz döneminde yapılmıştır.

Bunlar hukuk devletine geçişin ilk adımlarıdır.

*Senedi İttifak: 1808. Osmanlının ilk anayasal gelişmesidir. Anadolu ve Rumeli Ayanları ile padişah arasındadır. Padişahın yetkileri ilk kez sınırlanmıştır. İngilizlerin Magna Carta’sına benzer.  Anayasal Monarşiye geçiştir. Padişah Allah adına söz vermiştir. (manevi)

*Tanzimat Fermanı: 1839 - Abdülmecit Gülhane-i Hattı Hümayun . Padişah tek taraflı çıkardı. Kendi yetkilerini sınırladı. Hukuka göre hareket edeceğini vaad etti. Tüm uyruklara (bilgi yelpazesi.net) can ve mal güvenliği tanıdı. Mahkemeler halka açıldı. Askerlik vatan görevi oldu. Mülkiyet hakkı devlet güvencesine alındı.

*Islahat Fermanı: 1856 – Din farkı gözetmeden bütün vatandaşlara tüm haklardan yararlanma verildi. Müslüman olmayanlara küçük düşürücü sözler yasaklandı. Cizye ve İltizam kaldırıldı. Müslüman olmayanlara bedelli askerlik getirildi.

*1.Meşrutiyet 1876 - II. Abdülhamit: İlk yazılı Türk anayasasıdır. Yasama hala padişahtadır. Meclis üyeleri padişaha bağlılık yemini eder. İki meclislidir. Osm-Rus savaşı bahane edilerek meclis kapatılmış, anayasayı yürürlükten kaldırılmamış, ancak uygulanmamıştır.

*2..Meşrutiyet 1908- II.Abdülhamit- 31 Mart ayaklanmasıyla 2.Abdülhamit tahttan indirilmiş, 2.meşrutiyet  ilan edilmiştir. Kanun teklifi için padişahtan izin alma kalktı. Meşruti Monarşik yapı oldu. Sansür kaldırıldı, haberleşme serbest oldu, parti kurma ve toplanma hakkı verildi.

KISACA:

*1. MEŞRUTİYET 1876 Anayasası (Kanunu Esasi)  Meşruti Monarşi Sistemi (Yasama yürütme yürütmede toplanır.)

*2.   MEŞRUTİYET 1921 Anayasası (Teşkilat – Esasiye Kanunu)  Meclis Hükümet Sistemi(Yasama yürütme yasamada toplanır)

*1924 ANAYASASI     ==>  Karma Sistem

*1961 ANAYASASI     ==>  Parlamenter Sistem (Yasama yürütme yumuşak şekilde ayrılır)

*1982 ANAYASASI     ==>      “                      “         (Başkanlık sisteminde yas-yür. Kesin olarak ayrılır.)