Dolaylı Anlatım Nedir?

Dolaylı anlatım cümleleri nedir ve örnekler üzerinde nasıl bulunacağını bu yazıda sizlere göstermeye çalışacağız. Dolaylı anlatım, bir anlatım yöntemidir. Günlük hayatta –belki de farkında olmadan– sıkça başvurduğumuz bu anlatım yöntemini tanımlayarak konu anlatımına başlayalım:
“Başkalarından duyulan sözlerin, alınan bilgilerin; cümledeki duygu ve düşünce yapısı bozulmadan, bilgiler değiştirilmeden başka bir kişi tarafından yeni bir cümle içerisinde ifade edilmesine” dolaylı anlatımdenilmektedir. Burada önemli olan, cümle içerisinde belirttiği bilgileri başka birinden duymuş olması; fakat yargıyı değiştirmeden ve kendi sözcükleriyle aktarmış olmasıdır.
Örnek: “Öğretmen son sınavın oldukça zor olacağını söyledi.” cümlesinde, sınavın zor olacağını öğretmen söylemiştir; fakat öğrenci bunu kendi cümlesi içerisine sindirmiştir. İşte bu cümle bir dolaylı anlatım örneğidir. Eğer bu cümle “Öğretmen -Son sınav oldukça zor olacak.- dedi.” şeklinde bir cümle kullanılsaydı, bu alıntı olarak değerlendirilir ve dolaylı anlatım örneği olmazdı.
NOT: Dolaylı anlatımda yargının kesinlikle değiştirilmemesi gerekmektedir. Bu tür cümleler, genellikle “söyledi, açıkladı, belirtti, dedi…” gibi yüklemlerle biter.
Örnekler: – Başkanlık yarışının ilk adayı, bu kadar yüksek oy almayı beklemediklerini açıkladı.
– Babam, annemin de kendisinin de bu köyde doğup büyüdüklerini söylerdi.
– En iyi romanların bir bunalım döneminde yazılacağını söylüyor Dostoyevski.
– Ünlü sanatçı şelaleye varınca, dünyadaki cennette olduğunu ifade etti.
– Atatürk hayatta en gerçek yol göstericinin ilim olduğunu söylemiştir.
– O iki büyük insan da bilimin insanlar için vazgeçilmez olduğunu vurguluyorlar.
– Doktor, babama ilaçları mutlaka içmesi gerektiğini tembih etti.
– Samsung son akıllı telefonunda batarya sorunu olduğunu açıkladı.
– Onunla bir daha konuşmayacağını söyledi.
– Turgut Uyar, bir yazısında, Nobel Ödülü kazanan bu yazarı en içten dilekleriyle kutladığını belirtiyor. 
– Arkadaşım da bu romanı ortaokulun üçüncü sınıfında okuduğunu söylemişti.
– Bernard Shaw, düşünmenin ruhun kendisiyle konuşması olduğunu söylerdi.
UYARI: Alıntı cümleler, doğrudan anlatım olarak kabul edilir. Bir cümlenin dolaylı anlatıma sahip olması için mutlaka kişinin başkasından duyduklarını kendi sözcükleri ile ifade etmesi gerekir.
Örnek: – Bilge, çok hasta olduğu için konferansa katılamayacağını söylemiş. (Dolaylı anlatım)
– Bilge, “Çok hastayım, onun için konnferansa katılamayacağım.” demiş. (Doğrudan anlatım)

Orkun KUTLU