İNASİ’NİN HAYATI, ESERLERİ / KİTAPLARI, EDEBİ KİŞİLİĞİ (YAZARLARIN
VE ŞAİRLERİN HAYATI)
5 Ağustos
1826’tarihinde İstanbul’da dünyaya geldi. 13 Eylül 1871’de İstanbul’da yaşamını
kaybetti. Asıl adı İbrahim Şinasi. Topçu yüzbaşısı olan babası Mehmed Ağa
1829’da Osmanlı-Rus Savaşı’nda şehit oldu. Annesi onu yakınlarının desteğiyle
büyüttü. İlköğretimini Mahalle Sıbyan Mektebi’nde ve Feyziye Okulu’nda
tamamladı.
Müşiriyeti Mektubî Kalemi’ne katip adayı olarak girdi. Arapça ve
Farsça, Fransızca öğrendi. 1849’da bilgisini artırması için devlet tarafından
Paris’e gönderildi. Burada edebiyat ve dil konularındaki çalışmalarını sürdürdü.
Doğu kültürleri araştırmacısı De Sacy ailesi ile dostluk kurdu, Ernest Renan’la
tanıştı, Lamartine’in toplantılarını izledi. Yine doğu kültürleri araştırmacısı
Pavet de Courteille’nin çalışmalarına yardım etti. Dilbilimci Littré ile
tanıştı. 1851’de Société Asiatique’e üye seçildi. 1854’te İstanbul’a döndü. Bir
süre Tophane Kalemi’nde çalıştı. Meclis-i Maarif üyeliğine atandı. Encümen-i
Daniş’te (ilimler akademisi) görev yaptı. Koruyucusu sadrazam Mustafa Reşit
Paşa’nın görevinden ayrılması üzerine sakalını kestiği için üyelikten çıkarıldı.
Reşit Paşa 1857’de yeniden sadrazam olunca, eski görevine döndü.
Tercüman-I Ahval
Ve Tesvir-İ Efkar
1860’da Ağah
Efendi ile birlikte Tercüman-ı Ahvâl gazetesini çıkardı. 1862'de de Tasvir-i
Efkar gazetesini çıkardı. Devlet işlerini eleştirdiği ve Sultan Abdülaziz’e
karşı girişilen eylemleri desteklediği gerekçesiyle 1863’teki Meclis-i
Maarif’teki görevine son verildi. Gazeteyi Namık Kemal’e bırakarak, 1865’te
Fransa’ya gitti. Orada sözcük çalışmalarına yöneldi. Yaklaşık 5 yıl Ulusal
Kitaplık'ta araştırma yaptı. Tamamlayamadığı kapsamlı bir Türkçe sözlük üzerinde
çalıştı. 1867’de
(bilgi yelpazesi.net)
İstanbul’a döndü. Kısa bir süre sonra yeniden Paris’e gitti. 1869’da tekrar
İstanbul’a dönünce bir matbaa açtı, eserlerinin basımıyla uğraşmaya başladı. 13
Eylül 1871’de beyin tümöründen yaşamını yitirdi. Tanzimat'la başlayan
Batılılaşma hareketlerine öncülük ederek, dil, edebiyat ve düşünce yaşamının
gelişmesine katkıda bulundu.
Fransız
şairlerinden çeviriler yaptı. Eski nazım biçimleriyle yazdığı şiirlerde yeni
düşünceleri dile getirdi. Öz ve biçim yönünden tümüyle yeni şiirler de yarattı.
1860'da yazdığı tek perdelik "Şair Evlenmesi" adlı komedi, Batılı anlamdaki ilk
Türkçe oyundur. Anlatımdaki yeniliklerin yanısıra tema bakımından da Türk
tiyatro edebiyatının öncüsüdür. Ama asıl önemli çalışmalarını gazetecilik
alanında yaptı. Batılılaşmayı savunan "Tasvir-i Efkar", bir düşünce gazetesi
kimliğiyle Türk basın tarihinde önemli bir aşamadır. Dildeki yalınlaşma çabasını
edebiyat ve tiyatro alanlarındaki eserleriyle destekledi.
Eserleri
Tercüme-i
Manzume
Şair
Evlenmesi
Müntehabat-ı
Eşhar (1862, Divan-ı Şinasi adıyla da bilinir, şiirlerinden seçmeler)
Durub-u
Emsal-i Osmaniye (1863, atasözleri derlemesi)
Müntahabat-ı
Tasvir-i Efkar (18623, 1885. Ebüzziya Tevfik tarafından düzenlenen seçme
makaleler)
Yorumlar
Yorum Gönder